Nietrzymanie moczu

Nietrzymanie moczu jest objawem polegającym na mimowolnym (niezależnym od woli danej osoby) wypływie moczu przez cewkę moczową. Zdarza się w każdym wieku i dotyczy obu płci. Faktem jest, że ten problem najczęściej dotyczy osób starszych, częściej występuje u kobiet. Nietrzymanie moczu jest dolegliwością krępującą i znacznie obniża jakość życia osoby dotkniętej tym problemem.

W dużym uproszczeniu fizjologię oddawania moczu można przedstawić w następujący sposób:

Produkowany przez nerki mocz spływa przez moczowody do pęcherza moczowego. Pęcherz moczowy wypełniany jest moczem do określonej objętości( objętość jest różna w zależności od płci, wieku). W trakcie napełniania pęcherza moczowego istnieje system zabezpieczający (zwieracze), który sprawia że pęcherz moczowy jest szczelnym zbiornikiem na mocz. Po wypełnieniu pęcherza moczem, pęcherz moczowy wysyła sygnał do mózgu, że jest pełny i wówczas człowiek odczuwa chęć oddania moczu. W sytuacji fizjologii mózg człowieka kontroluję pęcherz moczowy i w przypadku chęci oddania moczu wysyła sygnał do pęcherza moczowego i kontrolujących go zwieraczy. Gdy człowiek chce świadomie oddać mocz następuje rozluźnienie zwieraczy i skurcz ściany pęcherza, czyli następuje mikcja (oddanie moczu). Przy różnych nieprawidłowościach mogą następować zaburzenia w kontrolowaniu właściwego oddawania moczu.

W przypadkach nietrzymania moczu zaburzenia mogą dotyczyć: pęcherza moczowego, zwieraczy, dróg odprowadzających mocz z pęcherza moczowego a także układu nerwowego, który kontroluje sprawne oddawanie moczu. Różnorodność przyczyn nietrzymania moczu powoduje to, że jest to problem wielospecjalistyczny.

Podstawowymi przyczynami nietrzymania moczu mogą być:

• niewydolność zwieracza cewki (wówczas mówimy o nietrzymaniu wysiłkowym)
• nadaktywność mięśnia wypieracza pęcherza (nietrzymanie moczu z uczuciem nagłego parcia)
• osłabienie kurczliwości mięśnia pęcherza moczowego, które zazwyczaj połaczone jest z przeszkodą podpęcherzową (np. łagodny rozrost stercza) - wówczas obserwujemy nietrzymanie moczu z przepełnienia

Należy podkreślić, iż w praktyce przyczyny te zazwyczaj ze sobą współistnieją. Dodatkowo mogą nakładać się na nie inne czynniki (np. słaba podatność ściany pęcherza na rozciąganie). Istotny jest wywiad z osobą cierpiącą na nietrzymanie moczu ze zwróceniem uwagi na przebyte operację w obrębie miednicy, choroby współistniejące i stosowane leki.

Bardzo ważne jest, aby pamiętać, że nietrzymanie moczu jest objawem, które może wyprzedzać rozpoznanie chorób neurologicznych (Parkinsona, guza mózgu, stwardnienia rozsianego i innych chorób układu nerwowego).

Oprócz szczegółowego wywiadu konieczne jest wykonanie badania ogólnego moczu, określenie parametrów wydolności nerek, pomiaru ilości wydalanego i zalegającego moczu po mikcji. Wymagane jest także wypełnienie tzw. dzienniczka mikcji, który pomaga ocenić pojemność pęcherza moczowego oraz określić częstość mikcji na dobę. Skorzystać należy z badań nieinwazyjnych - ultrasosnografia, uroflowmetria. W celu dokładnego ustalenia przyczyny nietrzymania moczu koniecznością staje się wykonanie badania urodynamicznego. Dodatkowo może być wykonana cystoskopia.

Ważne jest ustalenie przyczyny nietrzymania moczu i określenie jego rodzaju z powodu odmiennego postępowania w przypadku wysiłkowego nietrzymania moczu, a leczenia nietrzymania moczu z parć naglących. U mężczyzn częściej obserwuje się nietrzymania moczu z przepełnienia pęcherza moczowego, które występuje w przebiegu łagodnego rozrostu prostaty, zwężenia cewki moczowej. Nietrzymanie z przepełnienia również może wystąpić po leczeniu operacyjnym raka prostaty - wówczas zwężeniu ulega zespolenie cewki moczowej z pęcherzem moczowym, czasem zwężenie może dotyczyć loży po adenomektomii (zabieg usunięcia gruczolaka prostaty z dostępu nadłonowego).

Nietrzymanie moczu u dzieci wymaga wykonania badań dodatkowych w celu wykluczenia obecności wad wrodzonych i zaburzeń hormonalnych.

W leczeniu nietrzymania moczu stosuje się:

• leczenie zachowawcze (w tym leczenie rehabilitacyjne)
• leczenie farmakologiczne (leki antycholinergiczne, alfaadrenomimetyki, leki przeciwzapalne, estrogeny)
• leczenie operacyjne( wybór metody w przypadku wysiłkowego nietrzymania moczu zależy od badań dodatkowych i możliwości technicznych wykonania zabiegu).

Leczenie nietrzymania moczu rozpoczyna się po poznaniu przyczyny jego powstania. Należy podkreślić, że rozpoznanie choroby we wczesnym stadium i zastosowanie leczenia przed powstaniem powikłań powoduje większą skuteczność terapii.

Galeria

Tematy powiązane: łagodny rozrost prostaty, zapalenie pęcherza moczowego, rak pęcherza moczowego, cystoskopia